สถาบันนิติวัชร์ (Nitivajra Institute) เป็นสถาบันกฎหมายที่จัดตั้งขึ้นโดยได้รับพระกรุณาจากสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา พระราชทานนามสถาบัน “นิติวัชร์” ซึ่งมีความหมายว่า กฎหมายที่ล้ำค่าดั่งเพชร
เมื่อได้รับพระราชทานนามสถาบันดังกล่าวแล้ว สำนักงานอัยการสูงสุดได้มีประกาศคณะกรรมการอัยการ เรื่อง การแบ่งหน่วยงาน และการกำหนดอำนาจหน้าที่ของหน่วยงานภายในของสำนักงานอัยการสูงสุด พ.ศ. ๒๕๖๓ จัดตั้งสถาบันนิติวัชร์ขึ้นเมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๓ ให้เป็นหน่วยงานราชการขึ้นตรงต่ออัยการสูงสุด
สถาบันนิติวัชร์ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนากระบวนการยุติธรรมของประเทศไทยในภาพรวมบนหลักการและแนวคิดที่สอดคล้องกับมาตรฐานสากลไม่จำกัดแต่เฉพาะในส่วนของสำนักงานอัยการสูงสุดและมุ่งสร้างองค์ความรู้ ความเชื่อมโยงและประสานความร่วมมือของแต่ละองค์กรในกระบวนการยุติธรรม เพื่อให้สามารถอำนวยความยุติธรรมแก่ประชาชนได้อย่างแท้จริง ทั้งนี้ สถาบันนิติวัชร์มุ่งหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ความได้เปรียบในฐานะที่บุคลากรของสถาบันเป็นพนักงานอัยการซึ่งถือเป็นข้อกลางในกระบวนการยุติธรรมที่มีประสบการณ์ตรงในการทำงานร่วมกับผู้มีอำนาจหน้าที่ในกระบวนการยุติธรรมต้นทางและปลายทางภายใต้การแนะนำของคณะกรรมการสถาบันที่ประกอบด้วยผู้ทรงคุณวุฒิทางวิชาการในด้านกระบวนการยุติธรรมทางอาญาจะนำพาให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังที่ตั้งใจไว้ได้ ดังเป้าหมายร่วมกันของสถาบันนิติวัชร์ที่ว่า
“สร้างองค์ความรู้ เชื่อมประสาน สู่การเปลี่ยนแปลงในกระบวนการยุติธรรม”
อำนาจหน้าที่ของสถาบันนิติวัชร์
(ก) รับผิดชอบงานเลขานุการของคณะกรรมการสถาบันนิติวัชร์ ซึ่งอัยการสูงสุดแต่งตั้ง
(ข) รับผิดชอบการศึกษา วิจัย เผยแพร่ และพัฒนากฎหมายอาญาและกระบวนการยุติธรรม
(ค) รับผิดชอบงานดำเนินการเกี่ยวกับยุทธศาสตร์ต้นแบบและมาตรการเชิงปฏิบัติของสหประชาชาติในการขจัดความรุนแรงต่อเด็กในด้านการป้องกันอาชญากรรมและกระบวนการยุติธรรมทางอาญาและยุทธศาสตร์ต้นแบบและมาตรการเชิงปฏิบัติของสหประชาชาติในการขจัดความรุนแรงต่อผู้หญิงในด้านการป้องกันอาชญากรรม และกระบวนการยุติธรรมทางอาญา
(ง) รับผิดชอบงานประสานเพื่อการพัฒนาและการสร้างความร่วมมือของหน่วยงานในกระบวนการยุติธรรม
(จ) ปฏิบัติงานร่วมกับหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องหรือที่ได้รับมอบหมาย