ประวัติความเป็นมา

ตามพระราชกฤษฎีกาจัดวางระเบียบราชการกรมอัยการในกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๔๙๗ เล่ม ๗๑ ตอนที่ ๘๘    ราชกิจจานุเบกษา ๓๑ ธันวาคม ๒๔๙๗ โดยที่เป็นการสมควรจัดวางระเบียบราชการกรมอัยการ ในกระทรวงมหาดไทย ให้เหมาะสมยิ่งขึ้น อาศัยอำนาจตามความใน มาตรา ๙๕ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๗๕ แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช ๒๔๙๕ และมาตรา ๗ แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. ๒๔๙๕ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชกฤษฎีกาขึ้นไว้ ดังต่อไปนี้

มาตรา ๑ พระราชกฤษฎีกานี้เรียกว่า “พระราชกฤษฎีกาจัดวางระเบียบราชการกรมอัยการ ในกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๔๙๗”
มาตรา ๒ พระราชกฤษฎีกานี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป
            (กองวิชาการจัดตั้งเมื่อ ๑ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๙๘)
            มาตรา ๔ ให้แบ่งส่วนราชการกรมอัยการ ดังนี้
                        ก.ราชการบริหารส่วนกลาง
                               ๒. กองอัยการ
                               ๓. กองคดี
                               ๔. กองวิชาการ
            มาตรา ๕ ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยรักษาการตามพระราชกฤษฎีกานี้

ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ
   จอมพล ป. พิบูลสงคราม
       นายกรัฐมนตรี

หมายเหตุ; -เหตุผลในการประกาศใช้พระราชกฤษฎีกาฉบับนี้ คือ เนื่องจากกรมอัยการมีหน้าทีเป็นทนายแผ่นดิน พนักงานอัยการผู้กระทำหน้าที่ดำเนินคดีและปรึกษาหารือ สมควรจะได้รับการปรับปรุงทั้งในด้านวิชาการและด้านปฏิบัติการ เพื่อให้มีสมรรถภาพเหมาะแก่หน้าที่ จึงจำเป็นต้องปรับปรุงส่วนราชการของกรมอัยการ ให้มี “กองวิชาการ” เพิ่มขึ้น เพื่อทำหน้าที่อบรมฝึกฝนพนักงานอัยการตลอดจนรวบรวมตำหรับตำราศึกษาค้นคว้าสถิติและวิจัย เพื่อความก้าวหน้าแก่งานอัยการ

หลังจากนั้นต่อมาได้มีพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการสำนักงานอัยการสูงสุด พ.ศ. ๒๕๓๕ เล่มที่ ๑๐๙ ตอนที่ ๘๔ วันที่ ๑๔ สิงหาคม ๒๕๓๕ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศว่า
           โดยที่เป็นการสมควรแบ่งส่วนราชการสำนักงานอัยการสูงสุด
            อาศัยอำนาจตามความในมาตรา ๑๗๕ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และมาตรา ๘ วรรคสี่ แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ จึงทรงพระกรุณาให้โปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชกฤษฎีกาขึ้นไว้ ดังต่อไปนี้
            มาตรา ๑ พระราชกฤษฎีกานี้เรียกว่า “พระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการสำนักงานอัยการสูงสุด พ.ศ. ๒๕๓๕”
            มาตรา ๒ พระราชกฤษฎีกานี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป
                        (เปลี่ยนเป็นสำนักงานวิชาการ วันที่ ๑๕ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๓๕)
            มาตรา ๓ ให้สำนักงานอัยการสูงสุดมีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับการดำเนินคดีอาญาทั้งปวง ดำเนินคดีแพ่ง และให้คำปรึกษาด้านกฎหมายแก่รัฐบาลและหน่วยงานของรัฐตามที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของพนักงานอัยการ หรือสำนักงานอัยการสูงสุด อำนาจหน้าที่ดังกล่าวรวมถึง
(๑)  ดำเนินการเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคลของข้าราชการฝ่ายอัยการตามกฎหมายว่าด้วยข้าราชการฝ่ายอัยการ
(๒) ดำเนินการเกี่ยวกับการฝึกอบรมและพัฒนาข้าราชการฝ่ายอัยการและลูกจ้างของสำนักงานอัยการสูงสุด ตลอดจนฝึกอบรมความรู้ทางกฎหมายแก่บุคคลอื่นในกระบวนการยุติธรรมและประชาชนทั่วไป
(๓)  พัฒนากฎหมายและดำเนินการเกี่ยวกับกฎหมายที่อยู่ในอำนาจหน้าที่ของสำนักงานอัยการสูงสุด
(๔) ดำเนินการเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน คุ้มครองสิทธิเสรีภาพและผลประโยชน์ของประชาชน รวมทั้งให้ความช่วยเหลือทางกฎหมาย เผยแพร่ความรู้ทางด้านสิทธิมนุษยชนและความรู้ทางกฎหมายแก่ประชาชน
(๕) ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของสำนักงานอัยการสูงสุด หรือตามที่นายกรัฐมนตรี หรือคณะรัฐมนตรีมอบหมาย

มาตรา ๔ ให้แบ่งส่วนราชการสำนักงานอัยการสูงสุด ดังนี้
            ๑
            .
            .
            .
            (๑๘) สำนักงานวิชาการ

มาตรา ๕ อำนาจหน้าที่ของส่วนราชการสำนักงานอัยการสูงสุด มีดังนี้

(ก)   จัดทำนโยบายและแผนของสำนักงานอัยการสูงสุด ให้สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และ  นโยบายของรัฐบาล รวมทั้งกำกับ เร่งรัด ติดตามและประเมินผลการปฏิบัติงานของหน่วยงานในสังกัด
(ข)     พัฒนาระบบ รูปแบบ วิธีการ และแนวทางปฏิบัติในการดำเนินคดีของพนักงานอัยการ
(ค)    จัดระบบการสำรวจ การเก็บ และการใช้ประโยชน์ข้อมูลของหน่วยงานในสังกัด และเป็นศูนย์ข้อมูลของสำนักงาน
(ง)     จัดทำและเผยแพร่ตำรา วารสาร เอกสารทางวิชาการ และปฏิบัติงานห้องสมุด
(จ)     พัฒนากฎหมายและดำเนินการเกี่ยวกับกฎหมายที่อยู่ในอำนาจหน้าที่ของสำนักงานอัยการสูงสุด
(ฉ)     ปฏิบัติงานร่วมกับหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอื่นๆที่เกี่ยวข้องหรือที่ได้รับมอบหมาย
มาตรา ๖ ให้นายกรัฐมนตรีรักษาการตามพระราชกฤษฎีกานี้
ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ
อานันท์ ปันยารชุน
     นายกรัฐมนตรี